مقدمه

در پی رهنمودهای حضرت امام(ره) دفتر تبلیغات اسلامی تأسیس و با هدف فراهم آوردن زمینه و امکانات لازم در عرصه‌های علوم انسانی - اسلامی و توسعه و گسترش مراکز علمی - حوزوی و نیز به منظور بالا بردن سطح آگاهی‌های اجتماعی و سیاسی طلاب حوزه علمیه، اقدام به برگزاری دوره‌های کوتاه مدت آموزشی نمود. موافقت اصولی تأسیس «موسسه آموزش عالی غیرانتفاعی باقرالعلوم(ع)» در سال 1370 و اساسنامه آن به تاریخ 11/7/1371 در شورای گسترش آموزش عالی به تصویب رسید. پس از تأسیس موسسه، کلیه فعالیت‌های آموزشی آن در قالب رشته‌های مختلف علوم انسانی و با سرفصل‌های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به طور رسمی آغاز شد. پس از سال‌ها تلاش و توسعه موسسه و کسب امتیازهای لازم، سرانجام شورای گسترش آموزش عالی در جلسه مورخ 13/12/1384 با ارتقای موسسه به «دانشگاه باقرالعلوم(ع)» موافقت نمود.

روسای دانشگاه تا کنون

دانشگاه باقرالعلوم(ع) از بدو تأسیس تاکنون پنج رئیس را تجربه نموده است که هر کدام نیز در دوران تصدّی مسؤولیت خود، تلاش‌های فراوانی برای توسعه دانشگاه انجام داده‌اند که مجموعۀ دانشگاه قدردان زحمات این همکاران می‌باشد.

1. حجت الاسلام والمسلمین دکتر سیدمحمدتقی آل سید غفور

  از سال 1372 تا 1382

2. حجت الاسلام والمسلمین دکتر حمید پارسانیا

  از سال 1382 تا 1386

3. حجت الاسلام والمسلمین دکتر احمد واعظی

  از سال 1386 تا 1388

4. حجت الاسلام والمسلمین دکتر محمد جواد ارسطا

  از سال 1388 تا 1390

5. حجت الاسلام والمسلمین دکتر شمس الله مریجی

 از سال 1390 تاکنون

اهداف

1. رشد و گسترش علوم اسلامی - انسانی: کمک به ارتقای سطح فرهنگ و دانش جامعه، در راستای رشد و گسترش علوم اسلامی ـ انسانی؛

2. تربیت نیروی انسانی متخصص: مشارکت در تربیت نیروی انسانی متخصص و نخبگان مورد نیاز در عرصه علمی و فرهنگی از میان طلاب حوزه‌های علمیه؛

3. زمینه‌سازی مشارکت مردمی جهت گسترش آموزش و پژوهش: همکاری در زمینه‌سازی مناسب برای مشارکت همه جانبه مردم در امر گسترش و اعتلای آموزش و پژوهش در کشور؛

4. توسعه آموزش عالی با استفاده از ظرفیت حوزه‌های علمیه: استفاده از امکانات و قابلیت‌های موجود کشور و ظرفیت‌های نهفته در حوزه‌های علمیه، در توسعه آموزش عالی؛

5. تولید و توسعه نواندیشی دینی: کمک به تولید و توسعه نواندیشی دینی در عرصه‌های مختلف علوم اسلامی و انسانی، و فراهم نمودن زمینه‌ها و امکانات لازم آموزشی، پژوهشی و تبلیغی آن.

ویژگی‌های شاخص

- پیشگامی در عرصه نواندیشی دینی با هدف اسلامي کردن علوم انساني؛

- هدف‎‌مند نمودن دوره‌های آموزشی با اولویت گرایش‌های تخصصی‌تر و تحصیلات تکمیلی؛

- راه‌اندازی رشته‎هاي جدید و مساله محور به منظور پاسخ‎‌گویی به نيازهاي کنونی جامعه و تربيت نخبگان مستعد و متعهد ؛

- تقویت بنیه نقادی و افزایش قدرت تصرف در مواجهه با علوم جدید و چالش‎‌های معرفتی میان علوم جدید و قدیم؛

- پرهیز از سطحی نگری، بسط و تعمیق نگاه روشمند و حفظ استانداردهای علمی دانشگاهی؛

- برگزاري کنفرانس‎هاي علمي بين المللي با هدف تعميق علوم انساني ـ اسلامي؛

- بهرمند بودن از اساتید و اعضاي هيئت علمي برجسته.

به سوی دانشگاه مسأله محور

از آنجا که نیازهای جوامع به علل گوناگون در حال تغییر و تکامل است، دانشگاه‌ها باید بتوانند با شناسایی آسیب‌ها و فرصت‌ها، نقش موثر و کارآمد خود را در پاسخ‌گویی به نیازهای ایجاد شده، ایفا نمایند.

دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام با درک این مهم و ماموریت اصلی خود در عرصه آموزش و همچنین به اقتضای ماهیت اندیشه‌ای و فرهنگی خود در راستای مطالبات رهبر معظم انقلاب، هر ساله با بررسی و رصد مسائل محوری عرصه فرهنگ، نسبت به بازنگری رشته‌های موجود و طراحی رشته‌های جدید اقدام می‌کند.

 

دستاوردها و افتخارات

عضویت در نهادهای بالا دستی و سیاست‎‌گذار با هدف نقش‎‌آفرینی در عرصه علمی و فرهنگی کشور

دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام به دلیل دارا بودن نیروهای علمی و نخبه دانشگاهی و حوزوی، نقش بسزایی در نقش‎‌آفرینی و تصمیم‎‌سازی در عرصه علمی و فرهنگی کشور دارد و این مهم با عضویت و مشارکت اعضای هیأت علمی در شوراها، کمیته‌ها، کمیسیون‌ها و کارگروه‌های مختلف درباره حل مسائل اساسی نظام با اهتمام ویژه‌ای پیگیری می‎‌شود که به برخی از این موارد اشاره می‌شود:

1ـ عضویت سه تن از اعضای هیأت علمی دانشگاه در شورای عالی انقلاب فرهنگی؛

2ـ عضویت اعضای هیأت علمی دانشگاه در کارگروه‎‌های تخصصی شورای عالی انقلاب فرهنگی؛

3ـ عضویت در کمیته علوم انسانی و اجتماعی گروه علوم حوزوی شورای عالی انقلاب فرهنگی کشور؛

4ـ عضویت در شورای گسترش آموزش عالی وزارت علوم؛

5ـ عضویت در کمیته تخصصی علوم انسانی و اجتماعی گروه حوزوی دفتر برنامه ریزی آموزش عالی؛

6ـ عضویت در کمیسیون کرسی‎‌های نظریه‎‌پردازی، نقد و مناظره علمی شورای عالی حوزه‎های علمیه؛

7ـ عضویت در کارگروه فرهنگی اجتماعی شورای اسلامی کردن دانشگاهها؛

8ـ عضویت در کمیسیون آموزش دبیرخانه شورای عالی حوزه‎های علمیه؛

9ـ ریاست کارگروه سیاست پژوهی فرهنگ شورای تخصصی حوزوی؛

10ـ عضویت در کارگروه علوم سیاسی شورای تخصصی تحول و ارتقای علوم انسانی حوزه؛

11ـ عضو پیوسته کرسی علمی علوم اجتماعی هیات حمایت از کرسی‎های نظریه پردازی نقد و مناظره؛

21- عضویت در هیأت ممیزه دانشگاه امام صادق(ع)، دانشگاه قم و دانشگاه‎‌های حوزوی با حکم وزیر علوم؛

13ـ عضویت در شوراها و کارگروهای تخصصی و علمی دانشگاه‎ها و پژوهشگاه‎‌ها و مراکز علمی کشور.

طرح ملی گفتمان نخبگان علوم انسانی

آشنایی با لایه‌های عمیق علوم انسانی، نیازمند اشراف بر برخی مباحث فکری و فلسفی است. بنیادهای علوم انسانی مدرن، تاریخ شکل گیری و تحولات علوم انسانی، نسبت علوم انسانی با سایر لایه‌های فرهنگی و تمدنی مدرنیته، مطالعات انتقادی علوم انسانی، نسبت دین و علوم انسانی و علوم انسانی اسلامی، از جمله این مباحث هستند که در ساختار رسمی آموزش علوم انسانی در کشور چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرند؛ در نتیجه، دانشجویان تنها با لایه‌های سطحی تر این علوم آشنا می‌شوند و توانایی تحلیل، نقد، نظریه‌پردازی و همچنین نسبت سنجی این علوم با بسترهای معرفی اسلامی و بومی خود را پیدا نمی‌کنند.

همه این موارد ضرورت شکل گیری این طرح را نشان می‎دهد که لازم است بر اساس یک برنامه‌ریزی جامع، منسجم و هماهنگ با آموزش رسمی، به تکمیل و رفع خلاءهای موجود در رشته‌های مختلف علوم انسانی بپردازد. چشم انداز طرح ملی گفتمان نخبگان علوم انسانی، با نظر به این کاستی‌ها و ضرورت‌ها طراحی شده است.

طرح ملی گفتمان نخبگان علوم انسانی، از تابستان 1394 با هدف آموزش‎های تخصصی علوم انسانی آغاز به کار کرد. مخاطبین این طرح دانشجویان نخبه رشته‌های مختلف علوم انسانی در مقطع کارشناسی هستند که پس از فراخوانی، ثبت نام، مصاحبه و پذیرش، به اردوی آموزشی تابستان دعوت می‌شوند و در صورت احراز انگیزه و توان علمی لازم، به طرح گفتمان می‌پیوندند.

فاز اول طرح گفتمان «آموزش محور» بوده و برای پنج سال و بر اساس 60 واحد درسی برنامه ریزی شده است. جلسات و برنامه‎های این طرح، علاوه بر اردوی‎‌های آموزشی تابستان و زمستان، شامل کارگاه‌های آموزشی مستمر است که در طی سال تحصیلی در شهر تهران برگزار می‎‌گردد. پس از پایان دوره‎‌های آموزشی، دانشجویان وارد فاز دوم پنج ساله «پژوهش محور» این طرح می‌شوند.

در حال حاضر، این طرح با جذب سالانه دانشجویان نخبه علوم انسانی از سراسر کشور و تکمیل و بازنگری مستمر در برنامه‌های آموزشی خود، تحت نظارت و حمایت دانشگاه باقرالعلوم(ع) به فعالیت می‌پردازد.

نگارش کتب درسی مدارس ایران

درخواست وزارت آموزش و پرورش برای نگارش برخی عناوین کتاب‌های درسی مدارس ایران از دانشگاه باقرالعلوم(ع)، از جمله افتخارات ملی است. دانشکده فرهنگ، علوم اجتماعی و رفتاری با تشکیل کارگروه ویژه از اساتید خود، اقدام به نگارش تعدادی از کتب درسی علوم انسانی با رویکرد جدید و مطالب نوین علمی و اسلامی برای دوره‌های دهم، یازدهم و دوازدهم مدارس ایران نموده است. همچنین دانشکده فلسفه و اخلاق با بهره‎‌گیری از اساتید خود در حال تدوین کتاب‌های درسی رشته فلسفه اسلامی در دوره‎های مختلف مدارس ایران می‌باشند.

همایش‌ها، نشست‌ها و کارگاه‌های بین‌المللی

دانشگاه باقرالعلوم در برگزاري همايش‌ها، نشست‌هاي علمي، کارگاه‌هاي آموزشي و همچنين کرسي‌هاي علمي- ترويجي در طي سال‌هاي گذشته موفقيت چشمگيري داشته است . برگزاري 6 همايش بین المللی و بیش از 350 نشست علمي، کارگاه آموزشی و پژوهشي، کرسي علمي- ترويجي و جشنواره‎‌های پژوهشی از جمله اين دست‌آوردهاست.