انجمن علمی فلسفه فیزیک دانشگاه باقرالعلوم علیهالسلام، با همکاری اداره پژوهش، نشست علمی ویژهای با عنوان «جنبههای غیرمادی نور طبیعی» (Metaphysical Aspects of Natural Light) برگزار میکند. این نشست فرصتی برای دانشجویان، پژوهشگران و علاقهمندان به فلسفه فیزیک فراهم میآورد تا با ابعاد متافیزیکی و فلسفی نور آشنا شوند.
ارائهدهندگان:
- حجتالاسلام و المسلمین استاد حمید پارسانیا، استاد گروه علوم اجتماعی دانشگاه تهران و استاد گروه فلسفههای مضاف دانشگاه باقرالعلوم علیهالسلام
- نعمتالله بهمنی، دانشجوی دوره دکتری فلسفه فیزیک دانشگاه باقرالعلوم علیهالسلام
زمان و مکان برگزاری:
- پنجشنبه ۲۲ آبان ۱۴۰۴
- ساعت: ۱۰ تا ۱۲
- دانشگاه باقرالعلوم علیهالسلام، ساختمان علامه (ره)، اتاق ۱۶
- حضور مجازی: http://dte.bz/pop
این نشست علمی به صورت حضوری و مجازی برگزار میشود و تمرکز ویژهای بر جنبههای فلسفی، متافیزیکی و بینرشتهای نور دارد. شرکتکنندگان میتوانند از طریق لینک ارائه شده به صورت آنلاین نیز در جلسه حضور یابند.
چکیده ارائه این نشست:
نور، به عنوان یکی از بنیادیترین پدیدههای طبیعت، همواره کانون توجه جدی در دو عرصه فیزیک و فلسفه بوده است. در فیزیک، تلاش برای تبیین ماهیت نور، مسیر پرتحولی از نظریهی ذرهای (نیوتن، ۱۷۰۴)، نظریه موجی(هویگنس؛ ۱۶۹۰؛ یانگ، ۱۸۰۲؛ فرنل، ۱۸۱۹؛ ماکسول، ۱۸۷۳) و پذیرش دوگانگی موج-ذره در فیزیک کوانتومی(دوبروی، ۱۹۲۴) تا تبیین ذرهای بودن نور در اثر فوتوالکتریک توسط اینشتین (۱۹۰۵) را پیموده است. بیشتر تاریخ فیزیک را میتوان به منزله تاریخ طبیعت نور تحریر کرد(Zeilinger, 2022). برای اینکه نور را در خانواده فیزیک جای دهیم همین که نور دارای انرژی است کفایت میکند. اما در فیزیک نور یک حالت حدی دست نیافتنی است. نور بر مرز موجودات فیزیکی متعارف قرار گرفته، گویی خودش موجود فیزیکی غیر متعارف است. نور هرگز به تنهایی ظاهر نمیشود. این فرض که نور از نظر هستی شناختی مشابه چیزهای روشن شده توسط نور است، یک دستهبندی اشتباه است. این اشتباه منجر به این باور میشود که ویژگیهای نور قابل مقایسه با ویژگیهای اجسام مادی هستند(Grandy, 2002). پیتر کاسو مینویسد؛ “این فریبنده است که بر اساس اینکه چشمهای انسان گیرندههای فوتون هستند، بگوییم که فوتونها قابل مشاهدهاند. چنین طبقهبندی تفاوت مهم بین تعامل با یک شی و تعامل به گونهای که اطلاعاتی درباره شی ارائه دهد را نادیده میگیرد”( Kosso 1989, p. 86.). نور «ظهور کردن» است که خود ظهور نمیکند(Blumenberg 1993, p. 31). فوتونها بهعنوان کوانتای نور، فاقد جرم سکون اما دارای انرژی و تکانه هستند. پدیدههایی مانند تبدیل ماده به تابش (نور) و بالعکس (همانند نابودی الکترون و پوزیترون)، مفاهیم سنتی «جسم مادی» را زیر سؤال بردهاند. فیزیکدانان برجستهای مانند اینشتین و هایزنبرگ بر ابهام ذاتی ماهیت نور و تمایز دشوار آن از جسم مادی تأکید داشتهاند(Heisenberg, 1958, pp. 159-160). تعبیر اینشتین در این بار آموزنده است؛ “تمام پنجاه سال فکر آگاهانه مرا به پاسخ این سوال نزدیک نکرده است که؛ کوانتای نور چیست؟”( Einstein, 1951, p. 447).
