دیدار و گفتوگوی علمی با حضور دکتر فرید اسحاق، اندیشمند برجسته مطالعات اسلامی از آفریقای جنوبی، روز جمعه در مدرسه «سایس» برگزار شد. این نشست با حضور دکتر حمید پارسانیا، دکتر شجاع علیمیرزا، دکتر ساجدی و جمعی از دانشجویان آمریکایی و کانادایی دانشگاه باقرالعلوم(ع) برگزار گردید.
این جلسه در قالب یک گفتوگوی علمی و تعاملی شکل گرفت و به بررسی این پرسش محوری اختصاص داشت که «در برابر یکجانبهگرایی غرب، چه الگویی میتوان ارائه داد که برای ملتهای جهان جذاب و قابل ارتباط باشد و با چه ادبیاتی باید این الگو را به جهان معرفی کرد».
دکتر پارسانیا: تمدن اسلامی جدیترین رقیب تمدن غرب در جهان معاصر است
در این نشست، دکتر حمید پارسانیا با ارائه تحلیلی تاریخی و فلسفی، به تحولات فکری جهان غرب پس از جنگهای جهانی اشاره کرد و توضیح داد که پس از جنگ جهانی اول و دوم، جریان مارکسیسم بهعنوان «دیگری» نظام سرمایهداری، از درون تمدن مدرن و لیبرالیسم غربی سر برآورد. با این حال، این جریان در ادامه مسیر تاریخی خود نتوانست در برابر هژمونی نظام لیبرال ـ سرمایهداری دوام بیاورد و به حاشیه رانده شد.
وی در ادامه، به نامه تاریخی حضرت امام خمینی(ره) به میخائیل گورباچف اشاره کرد و تحلیلی فلسفی و عرفانی از این نامه ارائه داد. دکتر پارسانیا تأکید کرد که امام خمینی(ره) در این پیام، با نگاهی ژرف، نقاط ضعف اساسی فلسفه و جهانبینی غربی را مورد نقد قرار داده و در مقابل، ظرفیتهای فلسفه اسلامی، حکمت اسلامی و میراث فکری اندیشمندان مسلمان را بهعنوان بدیلی جدی مطرح کردهاند. همچنین پیشنهاد امام مبنی بر اعزام نخبگان برای آشنایی مستقیم با این حکمت و فلسفه اسلامی، نشاندهنده اعتماد به توان تمدنی و معرفتی اسلام بوده است.
این عضو هیئت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) با اشاره به تحولات پس از فروپاشی بلوک شرق افزود: پس از شکست مارکسیسم و یکهتازی مجدد غرب، اندیشمندان غربی به ایده «گفتوگوی تمدنها» روی آوردند. به گفته وی، طرح این ایده نشاندهنده آن است که غرب به این جمعبندی رسیده که ترمیم بحرانهای درونی خود، صرفاً از درون تمدن غربی ممکن نیست و باید به ظرفیتهای سایر تمدنها توجه کند.
دکتر پارسانیا با تأکید بر جایگاه تمدن اسلامی خاطرنشان کرد: تمدن اسلامی، جدیترین و مهمترین تمدن رقیب در برابر تمدن غرب است که از ظرفیتهای عمیق معنوی، ایمانی و اجتماعی برخوردار بوده و توان اداره جامعه و ارائه الگوی تمدنی را دارد. از همین رو، جهان اسلام برای غرب اهمیت ویژهای یافته است. در عین حال، در درون جهان اسلام نیز ظرفیتهای گستردهای وجود دارد که تنها با همدلی، مشارکت و فعالسازی این ظرفیتها میتوان به بلوغ تمدن اسلامی کمک کرد.
دکتر فرید اسحاق: اندیشه شیعه عمیق است، اما در معرفی جهانی با چالش مواجه است
دکتر فرید اسحاق ضمن طرح دیدگاههای خود، به دو نکته مهم اشاره کرد. وی نخست، تفکر علمای شیعه و روحانیت شیعه را از حیث عمق، پختگی و ژرفای اندیشه، برخوردار از ویژگیهای ممتاز دانست و این نوع نگرش را بسیار عمیق و قابل تأمل ارزیابی کرد. اما در عین حال، وی این پرسش انتقادی را مطرح کرد که چرا این تفکر عمیق و غنی، بهویژه آنچه در میان اندیشمندان شیعه و در ایران وجود دارد، نتوانسته است ارتباط مؤثری با جهان برقرار کند و جایگاه شایستهای در فضای بینالمللی، میان اندیشمندان و مراکز علمی بزرگ جهان به دست آورد.
دکتر اسحاق این مسئله را یکی از نقاط ضعف مهم دانست و تأکید کرد که برای جهانیشدن این اندیشه و فراهم شدن امکان عرضه و شنیدهشدن آن در سطح بینالملل، باید راهکارهای جدی و عملی اندیشیده شود.
این نشست علمی با مشارکت فعال حاضران و تبادل دیدگاهها درباره آینده تمدن اسلامی و نسبت آن با جهان معاصر به کار خود پایان داد.
