به گزارش روابط عمومی دانشگاه باقرالعلوم(ع)، اداره امور بین الملل این دانشگاه با هدف ارتقاء سطح علمی دانشجویان خود، سفر علمی 10 روزه به کشور هند را برنامهریزی و اجرا کرد. رئیس اداره امور بینالملل به منظور تبیین دستاوردها و تجربیات این سفر، به گفتگو با روابط عمومی دانشگاه پرداخت.
- در خصوص اهمیت و نحوه برنامهریزی سفر توضیح دهید.
از جمله برنامههایی که در اداره امور بینالملل دانشگاه باقرالعلوم(ع) به طور منظم پیگری میشود، ارتباطات علمی با مراکز و دانشگاههای بینالمللی و همچنین ارتباطات حضوری در چنین مراکزی است. از این رو این اداره با توجه به رشتههای درسی موجود در دانشگاه، سفرهای علمی را در راستای تکمیل واحدهای درسی و کاربردیسازی آموختههای دانشجویان در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری برنامهریزی میکند.
سفر هند برای دانشجویان دوره دکتری رشته وهابیتشناسی طراحی شد تا با سفر به این کشور از نزدیک با جریانهای سلفیگری، دیوبندیه و اهل سنت شبه قاره که سرمنشا تفکر وهابیت را تشکیل میدهند، آشنا شوند. بنابراین برنامهریزیهای این سفر به گونهای بود که دانشجویان رشته وهابیتشناسی بتوانند با اندیشمندان، متفکران، شخصیتها و جریانهای فکری و مراکز مهم اهل سنت به ویژه جریان دیوبندیه از نزدیک آشنا شوند.
- چند نفر در این سفر حضور داشتند و میزبان سفر چه کسی بود؟
تعداد 8 نفر از دانشجویان رشته وهابیتشناسی به همراه دو تن از اساتید دانشگاه در سفر حضور داشتند. این سفر به میزبانی حجتالاسلام و المسلمین مهدویپور نماینده مقام معظم رهبری در هندوستان برنامهریزی و انجام شد.
- این سفر چه مدت طول کشید و از چه شهرها و مراکزی بازدید به عمل آمد؟
این سفر 10 روز طول کشید و از شهرهای لکنهو، بنارس، آگرا، سارنات، دهلی، دیوبند، اللهآباد و سهارانپور بازدید به عمل آمد.
- در مورد شهر لکهنو توضیح دهید.
شهر لکهنو به مدت 200 سال مرکز حکومت شیعیان بوده است. جناب سید دلدار علی نقوی معروف به غفران مآب از شاگردان مرحوم وحید بهبهانی است که پس از تحصیل در نجف به این شهر برگشت و یک جریان قوی تشیع در شهر لکهنو راهاندازی کرد. پس از آن به مدت 200 سال حکومت شیعیان در این شهر برقرار بوده است و از مراکز مهم تشیع در هندوستان به حساب میآید.
علاوه بر فرزندان سید دلدار علی نقوی که از علمای بزرگ لکهنو بودهاند میرحامد حسین صاحب عبقات الانوار نیز از مجتهدین و شاگردان ایشان به حساب میآید که با نگارش این کتاب در اثبات حقانیت تشیع و دفاع از امامت ائمه(ع) نقش بهسزایی ایفا کرده است.
از آن دوران همچنین آثار اسلامی و شیعی فراوانی از جمله حسینیه کوچک، حسینیه بزرگ، مسجد جامع لکهنو و همچنین حسینیه غفران مآب به جای مانده است.
در شهر لکهنو اعضای سفر فرصتی پیدا کردند تا علاوه بر دیدار با بزرگان تشیع از جمله حجتالاسلام والمسلمین سید کلب جواد، با برخی از بزرگان جریانهای مهم اهل سنت از جمله ندوة العلما که از جریانهای مهم دیوبندیه در شبه قاره به حساب میآید، بازدید و گفتگو کنند.
از نکات برجسته این دیدارها گفتگوهای علمی دقیق و منضبطی بود که بین طرفهای جلسه برقرار میشد و اطلاعات دقیق اعضای سفر از جریانهای فکری شبه قاره و پرسشهای دقیق و عالمانه آنها موجب شگفتی میزبانان بود.
- وجه حضور در شهر بنارس چه بود؟
شهر بنارس یکی از شهرهای مهم مذهبی هندوها است که رود گنگا در آن جاری است و برخی مراسمهای مذهبی هندوها و همچنین غسل در رودخانه و سوزاندن مردگان در کنار این رود انجام میپذیرد. حضور در شهر بنارس فرصتی بود تا با برخی معابد هندوها و همچنین برنامهها و مراسمهای مذهبی آنان از نزدیک آشنا شده و گفتگوهایی در رابطه با اندیشههای دینی و سبک زندگی هندوها انجام شود. از نکات قابل توجه شهر بنارس این است که این شهر دارای دو حوزه علمیه شیعه است.
جالب آنکه وقتی اعضای سفر به سمت رود گنگا و محل برگزاری مراسمهای مذهبی هندوها در حرکت بودند، در یکی از کوچههای نزدیک رود گنگا مسجدی به چشم خورد که برای نماز ظهر در آن حضور پیدا کردیم و از اشعار، نمادها و همچنین مهر نماز متوجه شدیم که مسجد متعلق به شیعیان است.
- بازدید از شهر سارنات از چه جهت اهمیت داشت؟
شهر سارنات در نزدیکی بنارس است که یکی از شهرهای مهم بوداییها است. بوداییها معتقدند بودند که بودا پس از آنکه در زیر درختی اشراق الهی را دریافت کرد و تعلیمات مکتب بودیسم را در درون خود یافت برای اولین بار در شهر سارنات برای مردم سخنرانی و تبلیغ خود را علنی کرد. لذا این شهر برای بوداییان از اهمیت خاصی برخوردار است و در آنجا معابد مختلفی ساختهاند. علاوه بر معابد، موزه تاریخی این شهر نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. این موزه شامل آثار باستانی بسیار قدیمی هندوستان است که غالب آنها سنگتراشههایی است که در اشکال مختلف به آیین هندو و بودا برمیگردد.
- پس از سارنات از چه شهرهای دیگری بازدید کردید؟
شهر اللهآباد از شهرهای مسلماننشین هندوستان است که برخی از شیعیان آنجا پس از اطلاع از حضور اعضای سفر، ما را به منزل خود دعوت کرده و به گفتگو و استراحت در کنار آنها پرداختیم. حضور در منزل شیعیان یادآور خاطرات حضور در مراسم اربعین حسینی بود که میزبانان شیعه به گرمی از ما استقبال و پذیرایی کردند.
- آیا از شهر آگرا هم بازدید کردید؟
بله. شهر آگرا همان شهری است که تاج محل در آن قرار دارد که یکی از عجایب هفتگانه دنیا است و به دست مسلمانان و پادشاهان گورکانی بنا شده است. جالب است بدانید که معماری این بنا را ایرانیان بر عهده داشتهاند و سبک ساخت آن برگرفته از سازههای ایرانی است. ساختمان تاجمحل در واقع آرامگاهی است که شاهجهان پادشاه گورکانی در غم از دست دادن همسر خود به نام ارجمندبانو آن را بنا نهاد.
این ساختمان شگفتانگیز از سنگ مرمر سفید ساخته شده است و در معماری آن از هنرهای مهندسی ایرانی بهره گرفته شده است. علاوه بر این، شهر آگرا محل دفن قاضی نورالله شوشتری معروف به شهید ثالث است. این عالم بزرگ شیعه سالها قاضیالقضات حکومت گورکانیان بود بدون آنکه خود را شیعه معرفی کند. اما پس از آنکه برخی خناثان متوجه شیعه بودن این عالم بزرگ شدند و متوجه شدند که او نویسنده کتاب احقاق الحق در دفاع از ولایت امیرالمؤمنین و ائمه(ع) است، او را به شهادت رساندند.
همچنین حضور صوفیان محب و دوستدار اهل بیت در این شهر نیز قابل توجه است. هرچند صوفیان در سراسر هند حضور دارند، اما جریانهای مهمی از صوفیه به شدت به اهل بیت علاقهمند هستند و همچنان در مراسمهای مذهبی خود با اشعار فارسی در مدح اهل بیت علیهم السلام به مدیحهسرایی و ذکر مناقب اهل بیت میپردازند. این صوفیان اهل شریعت بوده و به احکام اسلامی مقید میباشند.
- از شهر دهلی که پایتخت هندوستان است بگویید.
هرچند از ده روز سفر فقط 3 روز را در دهلی بودیم، اما برنامه های فشرده خوبی در این شهر داشتیم. بازدید از برخی معابد شهر از جمله معبد معروف آکشاردام و مقبره نظامالدین اولیاء نیز که محل زیارت و رفت و آمد بسیاری از مسلمانان و حتی غیرمسلمانان است از برنامههای ما در شهر دهلی بود. دیدار با برخی از شخصیتهای اهل سنت هند و گفتگوهای علمی درباره عقاید و اندیشههای آنها و همچنین دیدار با نماینده مقام معظم رهبری در شبه قاره هند، رایزن محترم فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در هند، سفیر جمهوری اسلامی ایران در هند و همچنین شرکت در برنامههای ایرانیان هندوستان از برنامههای شهر دهلی بود.
- آیا به شهرهای دیگر نیز سفر کردید؟
بله. یکی از مهمترین شهرهایی که قبل از آغاز سفر برای آن برنامه ریزی کرده بودیم شهر دیوبند بود. این شهر که در شمال غربی دهلی قرار دارد، مهد شکلگیری جریان دیوبندیه میباشد. دارالعلوم دیوبند و دارالعلوم وقف دیوبند دو مجموعه مهم علمی در این شهر هستند که با پذیرش طلاب اهل سنت و آموزش دروس دینی به آنها، در تلاش برای تقویت و حفظ اندیشههای مسلمانان در هندوستان هستند.
این شهر مهد پیدایش اندیشه دیوبندیه میباشد که همچنان نیز رونق فراوانی دارد. نکته جالب توجه این است که طلاب پایه دوم و سوم در این دارالعلوم گلستان سعدی را به زبان فارسی میخوانند و حضور هیئت ایرانی در میان آنها بسیار برایشان جذاب و خوشحال کننده بود. بازدید از کتابخانه شهر دیوبند، حوزه علمیه، برخی اساتید و مدیران حوزههای علمیه و گفتگوی صمیمی با طلاب مدارس از جمله برنامههای حضور در این شهر بود.
- در مجموع وضعیت شیعیان در هندوستان معاصر چگونه است؟
شیعیان سه دوره مهم در هندوستان معاصر داشتهاند. دوره اول قبل از جدایی هند و پاکستان که دوران طلایی شیعیان در هندوستان بوده و لکنهو مرکز دویست سال حکومت شیعیان بوده است. دوره دوم مربوط میشود به بعد از جدایی پاکستان که دوران افول شیعه شروع شد و علما و نخبگان به پاکستان رفتند. دوره سوم به ظهور انقلاب اسلامی در ایران برمیگردد که از آن زمان دوران شکوفایی مجدد شیعه در هندوستان آغاز گردید.
- اگر نکته جالب توجه دیگری در خصوص این سفر دارید بفرمایید.
به لطف الهی این سفر از جمله سفرهای علمی پربرکت دانشگاه باقرالعلوم(ع) بود که در بازه 10 روز حدود 50 برنامه علمی در آن برگزار شد. مهمترین نکته این سفر اعتراف دانشجویان رشته وهابیت شناسی به تفاوت آنچه در کتاب خوانده بودند و آنچه در میدان و از نزدیک با آن آشنا شدند بود. دانشجویان و اساتید اذعان داشتند که حضور آنها در این سفر، دیدگاهشان را نسبت به جریانهای فکری و اندیشهای اهل سنت، دیوبندیه و ریشههای وهابیت تغییر داده است و توانستهاند شناخت دقیقتری از واقعیت موجود بیابند که در مواردی در تعارض کامل با چیزی بود که قبلا به گوششان خورده بود. نکته دیگری که قابل توجه است بازتاب خبری این سفر که در روزنامه های هند تلقی مثبتی ایجاد کرده بود.
- در پایان درباره برنامه های آینده اداره امور بین الملل دانشگاه بگویید.
دانشگاه باقرالعلوم(ع) به امید الهی برنامهریزیهای لازم را در خصوص برگزاری سفرهای علمی از این دست انجام داده است. دانشجویان و اساتید میتوانند با توجه به حوزه فعالیت خود در برنامههای بینالمللی حضور پیدا کنند تا علاوه بر عینیتر شدن آموختهها و دانش ذهنی خود، به کاربردیسازی این آموختهها بپردازند.