728 x 90

جلسه دفاعیه رساله دکتری آقای حسین حاج محمدی

عنوان رساله: بررسی انتقادی مساله برساخت معنا در سنت تبارشناسی از منظر حکمت اسلامی

چکیده

عنوان رساله: بررسی انتقادی برساخت معانی در تبارشناسی از منظر حکمت اسلامی

در این رساله با استفاده از روش تحلیل انتقادی و از طریق روش شناسی بنیادین، مواجهه ای انتقادی با دیدگاه برساختگرایانه تبارشناسی از منظر حکمت اسلامی صورت گرفته است.

بررسی انتقادی این دیدگاه نشان می دهد که تبارشناسی با انکار سوژه معنابخش، تبیینی از تکوین معانی را ارائه می دهد که عملا به انکار معنا و تحویل آن به عملکردهای مادی گفتمانی تابع قدرت منجر میشود.

 این دیدگاه درباره برساخت معانی مبتنی بر اموری است که از منظر حکمت اسلامی قابل نقد است. اهم این امور عبارتند از: تقلیلگرایی هستی شناختی و تقلیل هویت معنا به عملکردهای گفتمانی، انکار ذات داشتن معانی، تاریخگری غایت انکار، تقدم اراده بر ادراک، نفی روابط ضروری در شکل گیری نظام های معنایی. بدین سان پیامدها و تبعات این دیدگاه در علوم انسانی نیز تحویل گرایی ناموجه و تسری ویژگی معانی ساختنی به تمامی معانی، اجتماعگرایی نامعقول در شکلگیری معانی، نسبیگرایی و فقدان معیار و ملاک سنجش و ارزیابی، مرگ حقیقت و نفی تطابق معانی با واقعیت فی نفسه اشیاء و قداست زدایی از علم خواهد بود.

بااین وجود میتوان در فضای حکمت اسلامی نوعی از ساختگرایی را (البته با پذیرش فاعلیت انسان ذاتنمند معناساز ذیل فاعلیت الهی و خلاقیت مبتنی بر سرشت مشترک انسانی) در معانی اعتباری تداعی کرد، اما تفاوتهای متعددی میان دیدگاه حکمت اسلامی درباره معانی اعتباری و دیدگاه تبارشناسی درباره معانی برساخته وجود دارد که عبارتند از: 1- تمایز در تلقی مادی گرایانه و فرامادی گرایانه در هویت معنا و فرایند تکوین آن، 2- تمایز در تاثیر تاریخ بر معانی، 3- تمایز در امکان تغییر در معانی، 4- تمایز در نقش انسان در شکل گیری معانی، 5- تمایز در نقش جامعه در شکل گیری معانی.

در نتیجه اگر در تبارشناسی سخن از «معانی برساخته» به میان میآید، میتوان در حکمت اسلامی سخن از «معانی اعتباری» به میان آورد. به همین سان اگر فوکو در تبارشناسی به دنبال تبار برساخته شدن معانی در کشاکش منازعات قدرت و گسستِ ارادههای معطوف به آن است، میتوان مبتنی بر مبانی حکمت اسلامی معانی اعتباری را در ظرف ظهور تاریخی خود و ناظر به خاستگاه و غایت تکوین آنها، فهم و تحلیل کرد.

 
امتیاز دهی
 
 

فصلنامهعلوم سیاسی فصلنامهتاریخ اسلام فصلنامهآیین حکمت فصلنامهفرهنگ پژوهش
خانه | بازگشت | حريم خصوصي كاربران |
Guest (PortalGuest)

دانشگاه باقرالعلوم (عليه السلام)
مجری سایت : شرکت سیگما